odpowiedzialność członków zarządu

Kodeks spółek handlowych przewiduje sytuacje odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki.  Ale tylko w odniesieniu do spółki z o.o.

Art. 299.
§ 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, członkowie za-rządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
§ 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.
§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu.

W odniesieniu do spółki akcyjnej  K.s.h. nie przewiduje takiej regulacji.

Jednakże przepisy Ordynacji podatkowej nakładają na członków zarządu obu spółek (spółki z o.o. i spółki akcyjnej) odpowiedzialność za  zaległości podatkowe.  Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych na równi z zaległościami podatkowymi nakazuje traktować zaległości składek ZUS (art 31)

 Art. 116.
§ 1. Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:
1) nie wykazał, że:
a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo
b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;
2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
§ 2. Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
§ 3. W przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełno-mocnik nie został powołany. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
§ 4. Przepisy § 1–3 stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Należy zaznaczyć, że odpowiedzialność taka  nie ma charakteru odpowiedzialności cywilnej (zobowiązania nie są szkodą) , ale  Ubezpieczyciele  udzielają ochrony ubezpieczeniowej w pewnym zakresie na zobowiązania podatkowe i ZUS w ramach ubezpieczenia OC członków władz (D&O).

Na tle powyższych przepisów toczyła się sprawa z powództwa ZUS o zapłatę zaległych składek przeciwko członkowi zarządu W.G., który pełnił tę funkcję z przerwami ( wyrok SN z 03.12.2013, Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, I UK 213/2013). Skarga kasacyjna pozwanego członka zarządu została uwzględniona przez Sąd Najwyższy i sprawa została  przekazana  sądowi apelacyjnego  do ponownego rozpoznania. Fragmenty uzasadnienia wyroku :

Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu gwarantują całym swoim majątkiem wykonanie zobowiązania publicznego zarządzanej przez nich spółki, z tym zastrzeżeniem, że ich odpowiedzialność wyłączają przesłanki egzoneracyjne przewidziane w art. 116 § 1 in fine Ordynacji podatkowej. Odpowiedzialność członka zarządu powstaje więc tylko w razie niewykazania, że we właściwym czasie został zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe; niewykazania, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez winy członka zarządu lub w wypadku niewskazania mienia spółki, z którego egzekucja jest możliwa.(…..)

W. G. nie ponosi winy za opóźnienie w złożeniu wniosku o upadłość po ponownym powołaniu na członka zarządu spółki. Nie był bowiem członkiem zarządu bezpośrednio przed 10 kwietnia 2005 r. Odpowiedzialność zaś odnosi się do aktualnego członka zarządu bowiem tylko on może zgłaszać wniosek u upadłość. Czynności tych nie może zaś podejmować osoba pozbawiona mandatu (wyrok z dnia 28 czerwca 2012 r. II UK 296/2011 LexPolonica nr 5042221). Zdaniem Sądu Najwyższego orzekającego w niniejszej sprawie złożenie tego wniosku w okresie do dwóch tygodni od objęcia funkcji jest złożeniem tego wniosku we właściwym czasie i zwalnia W. G. od odpowiedzialności za czas od objęcia funkcji do złożenia wniosku, ale nie zwalnia go od odpowiedzialności po dniu 25 kwietnia 2005 r.

Photo credit: Thomas Leuthard / Foter / Creative Commons Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)